بسیاری از بلایای طبیعی به گفته ائمه علیه السلام به عملکرد مردم و حاکمان مربوط می شود.این حرف نافی تغییرت جوی طبیعی و مسائل مربوط به تحولات زیست محیطی نیست.با این حال توجه دادن نقش رفتار جامعه و حاکمان در ایجاد بلایای طبیعی می تواند در برون رفت از بحران های طبیعی راه گشا باشد.در ادامه بدون هرگونه توضیحی، برخی از علل سیاسی و اجتماعی خشکسالی و قطع باران در یک جامعه را از نگاه ائمه معصومین مرور می کنیم.چرا که به فرموده رسولُ‌اللَّهِ‏ (ص): هیچ‌قومی جز با رحمتی باران نبیند، و جز با غضبی به قحطی و خشکسالی دچار نشود. (کنز العمال: ج 7 ص 832 ح 21592)


گناه و نافرمانی از خدا
رسول‌خدا (ص): قحطی و خشکسالی جز به سبب نافرمانی از خدا بر قومی چیره نشود. (کنز العمال: ج 7 ص 833 ح 21593)
رسول‌خدا (ص): هرگاه خداوند بر قومی قحطی بخواهد، منادی از آسمان ندا می‌کند:‌ای (شکم‌ها و) روده‌ها! وسیع شوید، و‌ای دیده‌ها! سیر نشوید، و‌ای برکت! از میان (آنها) برو. (کنز العمال: ج 7 ص 833 ح 21594)
امام باقر(ع): هان! باران هیچ سالی از سال دیگر کمتر نیست، ولیکن خداوند آن را هر جا که بخواهد قرار می‌دهد. هرگاه قومی به گناهان مرتکب شوند، خداوند جل جلاله بارانی را که در آن سال برایشان مقدر کرده به سوی دیگران و به سوی بیابان‌ها و دریاها و کوه‌ها برگرداند!!!!(من لایحضره الفقیه: ج 1 ص 525 ح 1493)


نپرداختن حق و حقوق دینی
رسول‌خدا (ص): پنج‌چیز است که اگر گرفتارش شدید از آن به خدا پناه‌برید: هرگز گناه درمیان قومی به‌گونه‌ی علنی فاش نگردد جز این‌که در بین آنها طاعون و دردهایی که پیشینیان نداشتند شایع شود، و در پیمانه و ترازو کم نگذارند جز این که به قحطی و سختی زندگی و ستم پادشاه گرفتار آیند، و از زکات منع نکنند جز این که از باران آسمان محروم گردند و اگر حیوانات نباشند باران نبینند، و پیمان خدا و رسولش نشکنند جز این که خداوند دشمنانشان را بر آنان چیره سازد و برخی از آن چه را که در دستانشان است بستانند، و به غیر ما أنزل الله (فرمان خدا) داوری نکنند جز این که خداوند عزّوجل عذاب را در بین آنان قرار دهد. (الکافی: ج 2 ص 373 ح 1)
رسول‌خدا (ص): همواره امت‌من در خیر و نیکی‌اند تا زمانی‌که به همدیگر خیانت نورزند، و امانت را  ادا کنند، و زکات را بپردازند. پس اگر چنان نکنند به قحطی و خشکسالی گرفتار آیند. (میزان الحکمة: ج 1 ص 109)


قضاوت نادرست مسئولین
مام‌صادق (ع): هرگاه چهارچیز فاش شود، چهارچیز رخ نماید: هرگاه زنا فاش شود، زلزله رخ نماید. و هرگاه از زکات منع شود، چهارپایان نابود گردند. و هرگاه حاکمان در داوری ستم کنند، باران آسمان  باز داشته‌شود. و هرگاه اهل‌ذمه مورد ضیافت قرار گیرند، مشرکان بر مسلمانان پیروز گردند. (من لایحضره الفقیه: ج 1 ص 524 ح 1488)

بی اعتنائی به ولایت
رسول‌خدا (ص): همانا خدای تبارک و تَعالَی قطره‌های باران را از بنی‌اسرائیل به خاطر بداندیشی‌شان درباره‌ی پیامبرانشان بازداشت. و همانا او قطره‌های باران را از این‌امت به خاطر دشمنی‌شان با علی‌بن‌ابیطالب (ع) باز دارد. (بحار الأنوار: ج 93714 ص 309)

دروغ مسئولین
امام‌رضا (ع): هرگاه مسئولین دروغ گویند، باران منع شود، و هرگاه پادشاه ستم کند، دولت سست گردد، و هرگاه از زکات منع شود، چهار پایان بمیرند. (ج 9 ص 31 ح  11448)

علنی شدن فساد خواص
امام‌علی (ع):‌‌ای مردم! همانا خداوندمتعال عوام را به خاطر گناه خواص کیفر نکند، (البته) اگر خواص کار منکر را بدون اطلاع عوام در پنهانی انجام دهد. (اما) اگر خواص کار منکر را‌ آشکارا انجام دهد و عوام آن را تغییر ندهد، هر دو گروه سزاوار بلا و گرفتاری از ناحیه‌ی خدای‌متعال می‌شوند. (علل الشرائع: ج 2 ص 522 ح 6)

چه باید کرد؟

توبه کنید
مام‌علی (ع): همانا خدای‌متعال بندگانش را هنگام ‌آشکار شدن (و رواج یافتن) کارهای بد با کاهش میوه‌جات، و منع برکات، و بستن گنجینه‌های خیرات می‌آزماید، تا توبه‌کار توبه کند، و دست‌کشنده (از کار بد) دست کشد، و یادکننده (خدا را) یاد کند، و منع‌شونده منع شود. و به تحقیق که خدای‌متعال استغفار را سبب نزول روزی و رحمت مردم است؛ آسمان باران‌زا بر شما فرستد و شما را با دارایی‌ها و فرزندان یاری رساند و برای شما باغ‌ها و رودخانه‌ها قرار دهد. پس خدا رحمت کند بنده‌ای را، توبه‌اش را پیش بدارد، و جلو سقوطش را بگیرد، و گناهش را به‌یاد آرد، و از آرزویش بپرهیزد؛ چرا که پایان عمرش نهان است. و آرزویش فریبنده‌ی اوست، در حالی که شیطان بر او موکل (و مسلط) است که گناه را برایش زیبا جلوه‌کند تا مرتکبش‌گردد و توبه را برایش دروغ جلوه کند تا آن را به تأخیر اندازد، به طوری که آرزویش بر او هجوم آورد در حالی‌که از آن غافل باشد. پس افسوس بر غافلی‌که عمرش بر او حجت و دلیل است و روزگارش او را به سوی بدبختی کشانده.
(مستدرک الوسائل: ج 6 ص 188 ح 6737)

فراوان دعا کنید
رسول‌خدا (ص): پروردگارم فرمود: اگر بندگانم مرا اطاعت‌کنند، هر آینه شب باران را به آنان می‌نوشاندم و روز خورشید را به آنان می‌تاباندم، و صدای غرش رعد را به گوششان نمی‌رساندم. (گروهی به حضور آن حضرت رسیدند و از قحطی و خشکسالی به او شکوه نمودند. حضرت فرمود:) بر روی زانوهایتان بنشینید، و به سوی پروردگارتان تضرع کنید، و از او بخواهید تا سیرابتان نماید. آنان چنین کردند و سیراب شدند به طوری که درخواست کردند که آن را از آنان برطرف نماید.
(مستدرک الوسائل: ج 6 ص 190 ح 6740)

وجود کودکان و حیوانات و بزرگان
امام کاظم(ع): همانا برای خداوند عزّوجل ندا کننده‌ای هست که هر روز و شب ندا می‌کند:‌ای بندگان من! در ارتکاب گناهان درنگ کنید. اگر چریدن حیوانات، و شیر خوردن کودکان، و رکوع بزرگان نبود، چنان بر سر شما عذاب می‌ریخت که خودتان بدان خشنود می‌شدید. (الکافی: ج 2 ص 276 ح 31)


استغفار کنید
به نقل از علی (ع) که آن حضرت برای درخواست باران بر فراز منبر قرار گرفت و از او جز استغفار شنیده نشد، درباره علت آن پرسیدند. فرمود: آیا سخن خدای متعال را نمی‌شنوید که می‌فرماید:"از پروردگارتان آمرزش بخواهید که او همواره آمرزنده است. بر شما از آسمان باران پی در پی فرستد. و شما را به اموال و پسران یاری کند و برایتان باغ‌ها قرار دهد و نهر‌ها برای شما پدید آورد." سپس امام (ع) فرمود: و کدامین دعا از استغفار بهتر و در دنیا و آخرت با برکت تر است؟(مستدرک الوسائل: ج 6 ص 184 ح 6723)

منبع» الف